معنی رمضان و روزه:
واژه رمضان از مصدر رمض به معنای شدت گرما و تابش آفتاب بر رمل بیابان معنا شده است و روزه که در عربی به آن صوم یا امساک میگویند، یعنی خودداری از انجام بعضی کارها.
تاریخچه روزه:
روزه جزء قدیمی ترین عبادت ها بوده که یک سنت پشتوانه دار الهی محسوب میگردد و تقریباً در میان اقوام و ملل گذشته جهان رایج بوده است ولی در شرع مقدس اسلام در سال دوم هجرت تشریح شده و تا کنون ادامه دارد.
و آن تصومو خیرلکم آن کنتم تعلمون
اگر علم میداشتید می فهمیدید که روزه گرفتن برایتان خیر است.
روزه بهترین درمان:
از دیدگاه پزشگان طبیعت نگر این اعتقاد وجود دارد که علت تمام بیماریها عاملی است مشابه و آن هم تجمع فضولات و مواد زائد در دستگاهای بدن است و روزه بهترین روش برای پاکسازی این مواد بشمار می‌رود تا طبیب درونی-ذاتی بدن به درمان و اعاده سلامتی بپردازد، واقعیتی که پزشکی مدرن از آن غافل بوده و راه را برای سودجویی کارتل داروئی باز و بازتر می کنند.
امسال و چند سال دیگر ماه روزه در روزهای گرم و طولانی سال قرار دارد. بدین منظور که در طول ساعات طولانی روز توان مقابله با شدت گرما و عطش حاصله و همچنین ایستادگی در برابر نفس ضعیف و سرکش را داشته باشیم به سراغ تجربیات حکمای طب سنتی و طب اسلامی رفته ایم.
سحری:
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: خوردن سحری برکت است. امت من سحری خوردن را ترک نکنند هرچند با یک خرمای خشکیده، سحر بخورید حتی اگر یک جرعه آب باشد.
خوردن سحری روزه دار را در روزه گرفتن یاری می کند. از آنجاییکه از سحر شروع روز و شروع کار و امور زندگی را در پیش داریم مجموعه سفره سحری بایستی از لحاظ آزاد کردن انرژی بسیار قوی عمل کنند. پس در همین راستا باید از مجموعه هیدرات های کربن و شیرینی‌ها و نشاسته ها و چربی ها بیشتر استفاده گردد و باید بدانیم پروتئین ها در سحری نقش مفیدی نخواهند داشت.
بهترین پیشنهاد برای شیرینی‌ها خرما، عسل، شیره های طبیعی، کشمش، انجیر و میوه‌های شیرین مثل خربزه و گرمک است و همچنین از نشاسته ها: نان سنگک، برنج همراه با سبزی، سیب زمینی بصورت آب پز و دربین چربیها برای ماه رمضان روغن حیوانی و کره طبیعی برای افراد کم سن و سال تر و روغن کنجد و زیتون برای افراد مسن تر پیشنهاد میگردد. همچنین تخم مرغ بخصوص برای جوان ترها برای سحری بسیار مناسب است بویژه اینکه بصورت نیم پز همراه با عسل میل گردد.
توجه کنید از آنجاییکه پروتئینها در سفره سحری جایگاهی ندارند پس با این حساب خورشت ها، کباب ها و آبگوشت نمی‌توانند گزینه های جالبی برای این سفره باشند. در همین راستا پیشنهاد میگردد سفره سحری بیشتر شامل غذاهای حاضری با موارد ذکر شده در بالا باشد.
از جمله این غذاهای حاضری و بسیار مفید برای سحری ترکیبی از نان، پنیر و گردو همراه با میوه‌های شیرین مثل گرمک و خربزه، نان+ارده+عسل، نان+شیره های طبیعی همراه با خیار و یا کاهو یا سبزی خوردن.
یکی دیگر از نکات مهم سحری خوردن مواردیست که باید در طول ساعت‌های روز رطوبت و آب لازم برای بدن را تأمین کنند. در این میان فیبرها که در سبزیجات و میوه‌ها به وفور یافت می‌شوند نقش به سزایی بازی می‌کنند زیرا از طرفی بخاطر فیبری که دارند دیر هضم بوده و زمان بیشتری انسان را سیر نگه می‌دارند و از طرف دیگر بخاطر ذات رطوبتی که دارند به مرور در طی روز برای بدن آب آزاد می کنندمثل کاهو و سبزیجات و میوه‌ها بنابراین حتماً از این‌ها یا به تنهایی و یا در غالب سوپ و آش استفاده کنید.
سوپ و آش شامل برقول هایی مثل برنج و یا نخود و جو و سبزیجات مثل سبزی آش، اسفناج، برگ چغندر، گشنیز، شنبلیله، برگ ترب و ادویه ها شامل: زیره، دارچین، فلفل، زنجبیل و چاشنی هایی شامل آب لیمو، آب غوره، آلوچه، آلوبخارا، رب ریباس و رب نارنج.
نوشیدنی در سحر:
برای حفظ رطوبت بدن در ساعات روزه می باید این رطوبت را یا با نوشیدن آب و یا با خوردن شربت ها و آب میوه‌ها تأمین کنیم. پس بنابراین از هر زمانیکه به جهت سحر و آداب و عبادات آن از خواب بر میخیزیم مجاز به نوشیدن هستیم تا یکربع قبل از زمان سحری خوردن و باید بدانیم هر چقدر سر سفره آب و سایر نوشیدنی ها را بکار نبریم بهتر است. با مواردی شامل آب لیموی تازه، خاکشیر، بیدمشک، گلاب، بهارنارنج، عرق نعنا، عرق بید و کاسنی نوشیدنی های سنتی مثل سکنجبین، سرکه شیره، عسلاب ها،همچنین استفاده از دانه‌های لعاب دار مثل اسپرزه، تخم ریحان، تخم شربتی، قدومه بارهنگ و بالنگو می‌توان اطمینان به عدم کم آبی بدن را حاصل کرد.
توجه: شربت ها و نوشیدنی های بسیار گوارا و مقوی و روح افزایی را می‌توان با اقلام بالا تهیه کرد که در صورت تمایل طریقه ساخت آن‌ها را از منابع طب سنتی جویا باشید.
افطار:
بهتر است شروع افطار با خرما و آب ولرم باشد و سپس مدتی صبر کرده و کارهای مهم مثل نماز را ادا کرده و نهایتاً حدود یک ساعت بعد اقدام به غذا خوردن کنید.
از آنجائیکه افطار در آخر روز مصرف شده و دیگر بعد از آن فعالیت بدنی وجود ندارد فلذا نیازی نیست مواد انرژی زایی مثل نشاسته ها شیرینی‌ها و چربی ها در ساختار سفره گذاشته شود.
افطار باید ساختاری شبیه شام داشته باشد چهارچوب آن متشکل از پروتئین ها و سبزیجات باشند تا بدن را در بازسازی صدمات یک روز پرکار یاری کنند و در اطفال و نوجوانان نقش قابل توجهی در رشد بدن آن‌ها داشته باشد. بنابراین در وعده افطار پروتئین ها یی مثل گوشت کم چرب، گوشت سفید، حبوبات، سفیده تخم مرغ و لبنیات کم چرب بایستی بکار گرفته شوند و دیگر جایگاهای برای برنج و نان و غذاهای چرب وجود ندارد.
در آخر توجه روزه داران عزیز را به چند نکته مهم جلب می کنم:
-
املاح از دست رفته در طول روز همراه با تعریق را ۳ ساعت بعد از افطار با ترکیبی از دوغ سنتی و گلسرخ و نمک جبران کنید.
-
غذاهای کنسروی و صنعتی و دیرهضم و چرب منجر به تشنگی در طول روز می گردند.
-
طبق فرمایش مولا امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) یک سوم حجم معده را به غذا، یک سوم برای مایعات و یک سوم را برای هوا خالی بگذارید.
-
نوشیدن تا یکربع قبل از سفره سحر و یا ۱/۵ ساعت بعد از سفره افطار
-
نوشابه ها، چای و قهوه سوزش معده شما را در طول ماه روزه تشدید می‌کنند. برای پیشگیری از صدمات و زخم های گوارشی نوشیدن شربت عسل و بارهنگ و عرق نعناع در سحرها و افطارها توصیه می گردد.
-
پرخوری نه تنها شما را درعدم احساس گرسنگی یاری نمی‌کند بلکه با فشار زیاد به دستگاه گوارش باعث از دست دادن انرژی بدن و خستگی و ضعف می گردد.
-
چای، نوشابه و قهوه موارد ادرارآوری هستند که برعکس تصور شما با زیاد کردن مقدار ادرار بیشتر باعث کم آبی میگردند.
-
شربت عسل، خاکشیر و بارهنگ را چندین نوبت از دوساعت بعد از افطار تا سحر بنوشید.
-
تخم خرفه بودار، عسل، بارهنگ و آب بهترین نوشیدنی برای کسانی است که در ماه رمضان ترش می کنند.
-
در مجموع سعی کنید در هر دو نوبت سحر و افطار غذاهای سرد میل نکنید.
-
مصرف کاهو و سکنجبین در شبها را فراموش نکنید.
-
خیسانده آلو و انجیر شبها مفید است.
-
سحرها فالوده سیب، بیدمشک و گلاب و عسل و پودر بادام میل کنید.
-
بهترین گزینه برای پیشگیری از عطش طول روز نوشیدن خاکشیر یخمال با آب لیموترش تازه و عسل است.
-
شیره بادام معجزه می کند.
-
کاهو، خیار بوته ای همراه با ارده و عسل یک غذائی است که به خوبی پانزده ساعت برای شما انرژی و عدم تشنگی را تضمین می کند.
-
سالاد میوه‌ها شامل گلابی، سیب، موز، هلو، انجیر، انگور همراه با پورد بادام و عسل یک سحری و افطار بسیار مقوی است.
-
انجیر، کشمش، خرما، شیره انگور، شیره خرما و عسل یا همان مواعید بهشتی چنانچه در سحرها استفاده گردند در طول روز به مرور قند خود را آزاد می‌کنند و بهترین تأمین کننده های هوشیار انرژی برای فعالیتهای مغزی خواهند بود. همچنین پیشگیری از سردردها بخصوص در ساعات آخر روز می شوند.
-
آب مایع حیات است ولی استفاده غلط از آن می‌تواند خطری برای حیات باشد. آب را بنوشید ولی نه در زمان غذاخوردن، نه بصورت لاجرعه، نه بصورت آب یخ. در هنگام نوشیدن آب آنرا بچشید، نه اینکه ناگهانی و به مقدار زیاد بلع کنید.
تهیه و تنظیم:
دکتر حمید خوش نژاد دکترای طب سنتی محقق طب سنتی
ارشیا
